Mar a chuala tú, tá an leagan stáitse de The Lion King oscailte in Amharclann Disney’s New Amsterdam ar Broadway, agus chuige sin deirim dhá fhocal bheaga: hakuna matata.
Svahaílis é Hakuna matata, ar ndóigh, gan aon imní a bheith uirthi. Is é leagan Elton John-Tim Rice de Don’t imní, bí sásta. Is é Simba, a mheabhróidh tú, an leon óg a chuireann an milleán air féin as bás a dhaidí gaisce, an Rí Mufasa. Le linn dó a bheith ag taisteal, teitheann sé a thír dhúchais isteach san fhoraois, áit a dtéann sé timpeall leis an Pumbaa sona, an mucóg wart, agus Timon, an meerkat. Glacann Simba, an mac béasach, a bhfealsúnacht hakuna matata.
Tarlaíonn sé freisin gurb é fealsúnacht Chuideachta Walt Disney. B’fhéidir gurb é sin an fáth gur chuir an t-amhrán greann orm i gcónaí. Ní fhágann sé tú i d'aonar. Nuair a chloiseann tú Hakuna Matata, ní féidir leat fáil réidh leis. Tá amhras amhrasach orm go mb’fhéidir go mbraitheann Julie Taymor, ardsagart an avant-garde atá ina stiúrthóir ar an Lion King, ar an mbealach céanna. Baineann sí a lán rudaí áille amach sa léiriú, ach is ionadh go bhfuil uimhir mhór Hakuna Matata easnamhach. Tá sé ionann is dá mba rud é nach bhféadfadh sí aghaidh a thabhairt ar dhóchas dochreidte Disney, amhail is dá mbeadh sí ag rá léi féin go rúnda, Ní ‘Hakuna Matata’! Tá go leor fadhbanna agam le ‘Can You Feel the Love Tonight’!
Ní réitíonn stiúrthóir iomráiteach píosaí turgnamhacha, ard-amhairc mar The Green Bird agus Juan Darien na fadhbanna sin ach an oiread. An junk sentimental de Can You Feel the Love Tonight - an t-aon amhrán buailte eile ón mbun-scannán - prócaí freisin tromchúis saothraithe Ms. Taymor. Tá sí níos mó sa bhaile leis an gceol agus na hamhráin agus na cantaireachtaí iontacha a rinne an cumadóir Afracach Theas Lebo M ón albam Rhythm of the Pride Lands. Tá na pictiúir stáitse a spreagann siad go hálainn ar fad.
Ach nuair a bhaineann sé leis an mór-tóir Can You Feel the Love Tonight, déanann inspioráid í a scriosadh. Gléasann sí an uimhir le pas de deux arty a d’fhéadfadh a bheith costáilte i Las Vegas. Mar aon le himeacht neamhcharachtach eile - bailé aeróige na nimfeach coillearnaí spriongaí, measaim - tá sé i gceist ag an ngnó breise ár n-aird a tharraingt ar mhawkishness chartúin an amhráin. Níor lig sí dó labhairt ar a son féin.
De réir chosúlacht shimplí The Lion King, in ainneoin na pléisiúir a fhaigheann Simba ina shlí mhaireachtála malartach, caithfidh sé hakuna matata a thréigean agus glacadh lena fhreagrachtaí mar dhuine fásta. B’fhearr liom a rá go bhfuil táirgeadh Ms Taymor sultmhar (bheadh sé níos éasca). Ach i gcroílár a éachtaí iontacha, ní oibríonn sé ag na leibhéil is airde.
Is clabhsúr mór cultúir é. Bhí sé de rún ag Disney tráchtáil a phósadh leis an ealaín, nó le cultúr cartúin le hardchultúr - chun a mhargadh Faustian a thairiscint don Uasal Taymor. D’fhéadfaidís scannán beoite a atáirgeadh ar an stáitse (mar a rinne siad le Beauty and the Beast), nó rud éigin nua a thriail. Newish! Cad é, tar éis an tsaoil, speisialtacht Ms Taymor ach puipéid?
Puipéid atá saothraithe go sármhaith, fíor! Tá tionchar láidir ag traidisiúin amharclainne móra na hÁise agus na hAfraice ar Ms. Taymor, a dhear na cultacha do The Lion King agus a chomhdhearadh na puipéid agus na maisc (agus a scríobh na liricí d’amhrán nua gan ainm, Endless Night). Ina measc tá Noh na Seapáine agus bunraku, puipéid slat Java, obair masc na hAfraice, agus scáthdhrámaí a rinneadh leis na cianta. Sa chiall sin, is sintéis coimhthíocha í a cuid oibre de chultúir deasghnátha tíortha eile - arna nglacadh, á bpacáistiú agus á leithreasú ag Disney ar Broadway anseo.
Is turasóirí muid uile anois. Níl aon rud nua ar iasachtaí nó ómóis chultúrtha, ar ndóigh, fiú ar Broadway. Fuair Jerome Robbins iasacht cáiliúil ó cheoldráma Peking in The King agus I. Go fírinneach, níl Disney ag fáil ealaíne ó Ms Taymor, áfach. Tá an oiread céanna tionchair ag a tionchair chultúrtha ina dtíortha féin agus atá cartúin bheoite anseo. Feicfidh tú oiriúnú de mhaisc na hAfraice in The Lion King. Ach níl aon fhocal ealaíne i dteanga Afracach Hausa. Gan focal amharclainne, ach an oiread. Níl ann ach an saol!
Is í an cheist, an oibríonn sé nó nach n-oibríonn? An bhfuil an saol ag sreabhadh ina iomláine agus ina chruthaitheacht tríd an léiriúchán seo? Tosaíonn an seó go han-mhaith le mórshiúl ríocht na n-ainmhithe tríd an lucht féachana go dtí machairí draíochta na hAfraice ar an stáitse. Mar a tharla sa leagan scannáin beoite - a bhfuil a seicheamh oscailte i measc na ndaoine is áille a chruthaigh Disney riamh - éiríonn grian ollmhór go míorúilteach ar pharáid uathúil Disney Ms. Taymor.
Agus na dearthóirí áille radhairc agus soilsithe aici, Richard Hudson agus Donald Holder, cuimsíonn an treo go sona sásta airde samhlaíoch spraíúil an radharc oscailte, gan iad a bhaint amach arís. Tá íomhánna fíorálainn eile ann - na féaraigh ag luascadh, stampede, pacáiste leoin ag gluaiseacht, rothar aisteach antalóip ag bogadh trasna an stáitse cosúil le dealbhóireacht thógálach stáit éigin. Gabhann sioráif dhaonna ar an stáitse freisin; gáire babún shaman de láimh; maraíonn leon droch-chumtha francach chun a fhógairt go laconically nach bhfuil an saol cothrom.
I vignettes den sórt sin, tá gach rud go maith (agus spraoi). Táimid i bhfad os cionn ghnáth-tháille Broadway. Cuireann ár n-intleacht na n-ainmhithe daonna seo iontas ar ár súile nach mbíonn gleoite riamh in aghaidh ghráin Disney. Dá mbeadh láithrithe ar fad ann, bheadh an Lion King Uasal Taymor iontach den chuid is mó.
Ach más é seo an chéad seó Disney chun a bheith gleoite, is é an chéad cheann é a bheith cúthail ó stoc Disney eile sa trádáil: meon. Ní dhéanfadh ach an stiúrthóir ró-sollúnta seo plé ar The Lion King i dtéarmaí deasghnátha báis agus athbhreithe atá beagnach naofa. B'fhéidir go bhfuil. Ach cartún é! Do pháistí! Agus ba chóir dó teagmháil a dhéanamh linn. I nóiméad naïve féin-chomhfhiosach tar éis bhás beloved Mufasa, caoin na leoin atá ag caoineadh ribíní. Fásann ribíní go saorga óna súile. Bheadh deora leordhóthanach.
Ach tá mothúcháin iargúlta agus siombalach. Tiontaítear radharc báis Mufasa ina searmanas tuata doiléir agus ní dhéantar aon áit chónaithe air. Rinne tuismitheoirí gearán gur chuir an radharc sa scannán an iomarca trína leanaí óga, ach ní hé sin an fáth nach bhféadfadh Ms Taymor aghaidh a thabhairt air, níos mó ná mar a d’fhéadfadh sí déileáil leis an hokey Hakuna Matata. Déantar meon Easy Disney a sheachaint cosúil le hionsaí siúcra. Ach cad faoi mheon maith sean-aimseartha? An mbeadh radharc an bháis caite ag Charles Dickens?
Mar sin éiríonn a éifeacht speisialta féin ag an spéaclaí, ag plódú na hirise agus é ag iarraidh a lochtanna a cheilt. Ritheann an scannán The Lion King ar feadh 88 nóiméad, an leagan stáitse ar feadh 2 uair 40 nóiméad. Tá sé ró-fhada, ró-throm. Tá gnéithe uile an scannáin curtha ar stáitse nó forbartha. Léim leictreach ar aghaidh is ea Tsidii Le Loka’s shaman Rafiki; is feabhas eile ar an mbunaidh iad na trí stooges hyena screamacha de Stanley Wayne Mathis, Kevin Cahoon agus Tracy Nicole Chapman. Ba chóir go mbeadh Scar olc John Vickery níos campaí, níos sleamhain; éacht uafásach é clown an rí Zazu, a d’imir Geoff Hoyle; is aoibhinn an lánúin is aisteach, Tom Alan Robbins ’Pumbaa agus Max Casella’s Timon, agus tagann an duine is gaire Ms Taymor chuig cartún íon.
In ainneoin a rath, bhí an scéal beagáinín seanmóir caol i gcónaí, ní hé scór Elton John-Tim Rice an ceann is fearr orthu. Tá sé ionann is dá mbeadh Ms. Taymor ag déanamh ráitis níos mó agus ag stiúradh seó eile darb ainm The Lion King Meets the Rhythm of the Pride Lands. Tá sí! Is é ceann Disney, agus níl ceann eile. Ní hamhlaidh atá sé. Bain triail as ticéad a fháil! Hakuna matata, mar a deir na fealsúna.
